Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε την απομαγνητοφώνηση της συνέντευξης που έδωσε ο Χρίστος Τσολάκης στη δημοσιογραφική ομάδα του σχολείου μας.
Ερώτηση: Κύριε Τσολάκη, είστε απόφοιτος της τάξης του 1952 του δικού μας σχολείου, του 5ου Γυμνασίου Κατερίνης. Ποιες είναι οι αναμνήσεις σας από τα παιδικά σας χρόνια από αυτό το σχολείο ;
Χρίστος Τσολάκης : Οι αναμνήσεις είναι πολλές, αλλά έρχονται τώρα η μία πάνω στην άλλη και δεν μπαίνουν σε μία σειρά, γιατί είναι πολλές και όλες σημαντικές. Όπως όταν έχεις ένα λαγήνι και το γεμίζεις με νερό και κατ΄ άλλους είναι γεμάτο και δεν χύνεται το νερό και στομώνει, έτσι αισθάνομαι και εγώ. Υπάρχουν πάρα πολλά και ευχάριστα και δυσάρεστα. ΄Ηταν πρώτα πρώτα ένα σχολείο που είχε πάρα πολλά παιδιά. Με μία ματιά που έριξα είδα ότι οι αίθουσες δεν ήταν τόσο όμορφες, όπως είναι τώρα και στα θρανία καθόμασταν τρεις και τέσσερις μαζί και δεν ήταν όπως τώρα που είναι πολύ καλά. Μόνο η εξωτερική πλευρά του σχολείου είναι ίδια.
Από την άλλη πλευρά τότε ήμαστε πάρα πολλοί μαθητές. Όλη η Κατερίνη και όλη η περιφέρεια ερχόταν εδώ, σε αυτό το σχολείο, γιατί σε όλο το Νομό δεν υπήρχε άλλο Γυμνάσιο. Ένα ημιγυμνάσιο υπήρχε στον Κολινδρό και ένα στο Λιτόχωρο.
Άλλοτε είχαμε μάθημα το πρωί εμείς και το απόγευμα τα κορίτσια και πότε πρωί τα κορίτσια και απόγευμα τα αγόρια. Πρέπει τότε στο σχολείο αυτό να ήμαστε χίλια διακόσια με χίλια πεντακόσια παιδιά. Οι καθηγητές μας ήταν καλοί έως πολύ καλοί και κάποιοι άλλης διανόησης. Όλοι είχαν τη διάθεση να προσφέρουν και προσέφεραν στο μέτρο του δυνατού. Εμείς σε ένα τμήμα ήμασταν εξήντα και εβδομήντα μαθητές. Πώς λοιπόν ήταν δυνατόν να παρακολουθήσουν οι καθηγητές τον καθέναν από εμάς ; Πάντως προσέφεραν ό,τι μπορούσαν. Βέβαια δεν διδασκόμασταν όλα τα μαθήματα. Κάποια διαστήματα το σχολείο καταλαμβανόταν από το στρατό, όταν έκανε τις επιχειρήσεις του στα βουνά. Ήταν δύσκολα χρόνια και αρκετές φορές πηγαίναμε και κάναμε μαθήματα στο πάρκο. Θυμάμαι την πρώτη κλίση των θηλυκών ονομάτων την έμαθα στο πάρκο από μία καθηγήτρια, την κ.Κατσαμπέκη. Η καθηγήτρια ήταν στη μέση και εμείς γύρω γύρω παρακολουθούσαμε το μάθημα.
Τότε είχαμε κάποιες συνήθειες που δεν τις έχετε τώρα. Τις Κυριακές πήγαινε όλο το σχολείο στην εκκλησία. Μπροστά οι σάλπιγγες, τα τύμπανα και όλοι παρατεταγμένοι με πρώτη την έκτη τάξη ακολουθούσαμε. Αυτό ήταν τότε αναγκαίο, γιατί ο άνθρωπος αισθανόταν περισσότερη παρηγοριά κοντά στο Θεό και αισθανόταν περισσότερο την ανάγκη της παρουσίας του.
Να έρθουμε τώρα σε ειδικότερα πράγματα. Ο καθηγητής δεν ήταν δυνατόν να εξετάζει πολύ κόσμο, πολλούς μαθητές και δεν ήταν δυνατόν να έχει σαφή γνώμη για τον καθένα από εμάς, Είχε τον κατάλογο με τα ονόματά μας και μας σήκωνε στον πίνακα και εκεί όρθιοι λέγαμε το μάθημα και απαντούσαμε σε διάφορες ερωτήσεις. Τελείωνε η εξέταση, έκανε την παράδοση του νέου μαθήματος. Σήμερα βέβαια το μάθημα γίνεται περισσότερο με συζήτηση. Τότε είχαμε μονόλογο. Ή εμείς θα λέγαμε το μάθημα ή ο καθηγητής το δικό του. Ωστόσο η προσπάθειά τους ήταν φανερή για να μας πουν όσο γίνεται περισσότερα.
Από την άλλη μεριά όμως μεταξύ μας, μεταξύ των μαθητών, υπήρχε μεγάλη αγάπη. Οι καθηγητές είναι αλήθεια ότι δεν φανέρωναν την όποια αγάπη μας είχαν. Μας είχαν σε κάποια απόσταση. Τώρα, από ότι ξέρω και το καταλαβαίνετε και εσείς, οι δάσκαλοι είναι πιο κοντά σε εσάς και αυτό είναι για σας κέρδος. Νομίζω όμως ότι πρέπει να σταματήσω γιατί είπα πολλά απαντώντας στην πρώτη ερώτηση. Εάν συνεχίσω σε όλες τις ερωτήσεις με αυτό το ρυθμό δεν θα προλάβουμε. Ας σταματήσουμε εδώ και ας περάσουμε σε άλλη ερώτηση.
Ερώτηση: Είχατε κάποια προτίμηση σε κάποιο μάθημα και αν ναι γιατί;
Χρίστος Τσολάκης : Τα διάβαζα όλα τα μαθήματα και δεν έκανα κάποια διάκριση ή προτίμηση, γι΄ αυτό είχα σε όλα τα μαθήματα καλές επιδόσεις, ακόμη και στα μαθηματικά. Μου άρεσε όμως περισσότερο η λογοτεχνία και η φιλοσοφία, γι΄ αυτό και πήγα στη φιλοσοφική σχολή. Το αγαθό της γλώσσας δεν το είχα συνειδητοποιήσει ακόμη μέσα μου. Και τους καθηγητές μου όλους τους σεβόμουν και όλους του αγαπούσα. Στην έκτη τάξη είχαμε τον Αναγνωστόπουλο, που είχε περισσότερη συγκρότηση και είχε έναν τρόπο να μας διδάσκει την ουσία των πραγμάτων και τον ξεχώριζα από την άποψη αυτή. Από την άλλη μεριά όμως δεν μπορώ να αδικήσω έναν πολύ καλό φιλόλογο, τον Αγγελή, από τον οποίο στη Δευτέρα τάξη έμαθα γραμματική, γιατί ήξερε πολύ καλά τα γραμματικά πράγματα και όταν γυρίζω πίσω για να θυμηθώ από ποιόν έμαθα αυτό ή εκείνο, καταλήγω πάντα στον Παναγιώτη Αγγελή. Αυτοί οι δύο ξεχώριζαν αλλά και η Λιάκου, που είναι εδώ στην Κατερίνη μία πολύ καλή καθηγήτρια, που μας συγκινούσε με την ομορφιά της και με τις γνώσεις της.
Ερώτηση: Ποιά ήταν η σχέση σας με τους συμμαθητές σας και τους καθηγητές; Διατηρείτε ακόμη επαφές με κάποιους από αυτούς ;
Χρίστος Τσολάκης: Οι σχέσεις μου με τους συμμαθητές μου ήταν πολύ καλές, όπως και με τους καθηγητές μου.
Να αρχίσω με τους καθηγητές μου. Δεν είχα ιδιαίτερες σχέσεις, γιατί αυτοί δεν μας έδειχναν άσπρο δόντι, δηλαδή δεν μας χαμογελούσαν και ήταν ιδιαίτερα αυστηροί, γιατί έτσι ένιωθαν ότι επιτελούν το καθήκον τους. Καμιά φορά μάλιστα έδιναν και κανένα σκαμπίλι. Δεν μας πείραζε, γιατί δεν παθαίναμε κανένα κακό.
Με τους συμμαθητές μου οι σχέσεις μου ήταν άριστες και εξακολουθούν να είναι άριστες. Τώρα που μπήκα στο σχολείο δύο από αυτούς, ο ένας ο Αντώνης ο Τίγκας ήταν πολύ φίλος μου και ήμασταν στο ίδιο θρανίο. Ήταν πολύ ζωηρός και εγώ τον χαιρόμουν. Αλλά οι σχέσεις μου με όλους τους συμμαθητές μου ήταν πολύ καλές. Δεν είχαμε ποτέ διαφορές ή κόντρες και ο ένας στήριζε τον άλλο σε όλους τους τομείς, ακόμα και στο κλέψιμο στις εξετάσεις στην προσπάθεια ο ένας να βοηθήσει τον άλλον.
Ερώτηση: Τι ήταν αυτό που συνέβαλε στην πέμπτη γυμνασίου της εποχής σας στο εκπαιδευτικό κλίμα, προκειμένου να ασχοληθείτε με την Ελληνική γλώσσα και τη φιλολογία;
Χρίστος Τσολάκης: Μου γεννήθηκε η ιδέα να γίνω φιλόλογος από αυτό που άκουσα όταν ήμουν στο χωριό μαθητής στο δημοτικό σχολείο, ότι ένας από τη Μηλιά, ο Αδάμος Χανδόλιας, έγινε φιλόλογος. Τότε άκουσα για πρώτη φορά τη λέξη φιλόλογος και είπα θα γίνω και εγώ φιλόλογος, γιατί τον θαύμαζα. Όταν ήρθα στο Γυμνάσιο της Κατερίνης ήταν πάρα πολύ καλοί οι φιλόλογοι που είχαμε, αλλά με βοήθησε πάρα πολύ και ένας συμμαθητής μου, ο Γιώργος Ριζόπουλος, που έγραφε ποιήματα και είχε εκδώσει μία ποιητική ανθολογία. Αυτός ήταν πολύ καλός φίλος μου μέχρι σήμερα και αυτός μου έδωσε την τελική ώθηση να στραφώ στη φιλολογία. Αλλά και εγώ από τη φύση μου αγαπούσα τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία και αυτά αναζήτησα στη σχολή. Δεν τα βρήκα στο βαθμό που περίμενα, αλλά τα κατέκτησα μοναχός μου, προσπάθησα να τα κατακτήσω.
Ερώτηση: Αν ήσασταν σήμερα στο σημερινό σχολείο τι θα σας άγχωνε;
Χρίστος Τσολάκης: Είναι πολύ δύσκολη η ερώτηση που μου κάνετε, γιατί πρέπει να ζήσεις κάτι, να ανταποκριθείς και να απαντήσεις ανάλογα. Δεν το ζω το σημερινό σχολείο. Το επίπεδο το δικό σας το καταλαβαίνω, είναι υψηλό επίπεδο, αλλά θα με άγχωνε το γεγονός ότι όλα τα παιδιά δεν παίρνουν τις ίδιες γνώσεις, ιδίως στο Λύκειο. Στο Γυμνάσιο δεν γίνεται διάκριση. Ίσως θα με άγχωνε αυτό που ακούω, ότι σας φορτώνουν πολλά. Κάπως έτσι θα απαντούσα στη δύσκολη απάντησή σου.
Ερώτηση: Συμμετείχατε στις συζητήσεις που γίνονταν γύρω από τη γλώσσα των GREEKLISH . Επομένως γνωρίζετε τους λόγους που το προκάλεσαν. Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει παρόμοιο πρόβλημα με την κρίση που παρατηρείται στις μέρες μας ;
Χρίστος Τσολάκης: Ναι. Άλλο πράγμα τα GREEKLISH και άλλο το γλωσσικό πρόβλημα, γι΄ αυτό σωστά το ρωτάς, αν και νομίζω ότι υπάρχει παρόμοιο, όχι ίδιο πρόβλημα. Θέλω όμως να πιστεύω όχι, γιατί οι Έλληνες θα αποκτήσουμε κάποτε παιδεία. Αν αποκτήσουμε παιδεία, δηλαδή αληθινή μόρφωση, γνώση των πραγμάτων και καλλιέργεια ψυχική και πνευματική, θα προστατεύσουμε τη γλώσσα μας από τις ξένες εισβολές των άλλων λέξεων, των GREEKLISH κ.λ.π. Εάν όμως δεν αποκτήσουμε παιδεία, θα γίνουμε έρμαια αυτών των εκφράσεων και θα έχουμε μία γλώσσα που κάποτε δεν θα αναγνωρίζουμε και οι οι ίδιοι, γιατί θα γίνει γλώσσα αλαλούμ. Πιστεύω όμως ότι θα επικρατήσει το πρώτο γιατί από έλλειψη παιδείας πάσχουν τα GREEKLISH και παιδεία θα πει καλλιέργεια, μόρφωση, αυτή η εκλέπτυνση της ψυχής, την οποία δεν προσφέρει η πολιτεία στο βαθμό που θα έπρεπε να προσφέρει. Τα GREEKLISH δεν θα τα φοβόμουν καθόλου εάν υπήρχε παιδεία. Το θέμα όμως τούτο δεν ισχύει μόνον για την Ελλάδα. Ισχύει για όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες, εκτός από τα αγγλικά, που είναι η κυρίαρχη γλώσσα. Από εμάς εξαρτάται εάν η γλώσσα μας θα πάρει το δρόμο των GREEKLISH ή τον άλλον, της ανάπτυξης, της καλλιέργειάς της και εξαρτώνται από εμάς.
Το φοβούμαι λοιπόν αυτό και δεν το φοβούμαι. Δεν το φοβούμαι σε περίπτωση που εμείς αποκτήσουμε παιδεία. Το φοβούμαι σε περίπτωση που εμείς θα συνεχίσουμε όπως είμαστε τώρα, χωρίς παιδεία.
Ερώτηση: Μία τελευταία ερώτηση. Τι συμβουλεύετε εμάς, τα νέα παιδιά, να κάνουμε ώστε να πορευτούμε επιτυχώς στα επαγγελματικά μας ζητήματα ;
Χρίστος Τσολάκης: Να δουλεύετε, να διαβάζετε και όταν μεθαύριο τελειώσετε να μάθετε να είστε αφοσιωμένοι στη δουλειά. Πάσχουμε από έλλειψη παιδείας και πάσχουμε διότι δεν αγαπούμε τη δουλειά. Μας έχει πλακώσει η Ανατολή. Θέλουμε να δουλεύουμε λίγο και να κερδίζουμε πολλά ή να μη δουλεύουμε καθόλου, να έχουμε μία υψηλή θέση μέσα στην πολιτεία, να εισπράττουμε χρήματα, να μην δουλεύουμε και να δίνουμε εντολές σε άλλους. Αυτό είναι ένα λάθος που μας ήρθε από την Ανατολή και εμείς το καλλιεργήσαμε σε μεγάλο βάθος. Πρέπει να αλλάξουμε αυτό το δρόμο, Πρέπει να αγαπήσουμε τη δουλειά και να ζητήσουμε την ευτυχία μας μέσα στη δουλειά. Την ικανοποίηση που μας δίνει η εργασία μας. Εάν μετατρέψουμε τα πράγματα, η Ελλάδα θα προοδεύσει. Εάν, δηλαδή, κάνουμε τον Έλληνα να αγαπήσει με όλη την ψυχή τη δουλειά του και να ζητήσει εκεί την ευτυχία του. Να είναι όλες τις ώρες ο δάσκαλος στο σχολειό, να μελετάει ο μαθητής την αγάπη για τη δουλειά του, που είναι πολύ βασικό. Πρέπει να αλλάξουμε τη φορά των πραγμάτων στον τόπο μας. Μας πλάκωσε η Ανατολή, να αποτινάξουμε την Ανατολή. Η Ανατολή έχει το ραχάτι, γιαβάς-γιαβάς. Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε έτσι. Εμείς είμαστε ανάμεσα στην Ανατολή, την Ευρώπη και την Αφρική και σε όλα μας είμαστε Ανατολή ή πολύ Ανατολή, λίγο Ευρώπη ή περισσότερο, λίγο Αφρική, είμαστε δηλαδή στο σταυροδρόμι. Το ελάττωμά μας είναι ότι θεωρούμε τη δουλειά μας πάρεργο. Ο καθένας θέλει να μπει σε μία δουλειά, να ανέβει, να εξελιχθεί, να φθάσει σε υψηλότερες βαθμίδες για να μην δουλεύει ή για να δουλεύει λιγότερο.
Αυτό είναι το λάθος. Όσο ανεβαίνουμε, τόσο περισσότερο πρέπει να δουλεύουμε. Πρέπει να κάνουμε τον Ελληνικό λαό να αγαπήσει τη δουλειά και να ζητήσει την ευτυχία του στη δουλειά.
